Διαταραχές Τικ(Tic Disorders)
- Τι είναι και πώς εκδηλώνονται
Οι Διαταραχές Τικ είναι νευροαναπτυξιακές διαταραχές που χαρακτηρίζονται από αιφνίδιες, γρήγορες, επαναλαμβανόμενες, μη ρυθμικές κινήσεις ή φωνητικοποιήσεις. Τα τικ μπορεί να είναι κινητικά (π.χ. ανασήκωμα ώμων, βλεφαρισμοί) ή φωνητικά (π.χ. καθάρισμα λαιμού, ρουθουνίσματα, επιφωνήματα).
Οι μορφές των διαταραχών είναι:
- Διαταραχή Tourette (Tourette’s Disorder): Πολλαπλά κινητικά και τουλάχιστον ένα φωνητικό τικ, με διάρκεια >1 έτους.
- Εμμένουσα (Χρόνια) Κινητική ή Φωνητική Διαταραχή Τικ: Μόνο κινητικά ή μόνο φωνητικά τικ (όχι και τα δύο), με διάρκεια >1 έτους.
- Προσωρινή Διαταραχή Τικ (Provisional Tic Disorder): Κινητικά και/ή φωνητικά τικ, με διάρκεια <1 έτους.
Τα τικ ποικίλουν σε:
- Απλά (π.χ. βλεφαρίσματα, γρυλίσματα),
- Σύνθετα (π.χ. συνδυασμένες κινήσεις, coprolalia, echolalia, palilalia).
Χαρακτηρίζονται συχνά από προγνωστικό αίσθημα (premonitory urge), που ανακουφίζεται προσωρινά μετά το τικ.
Η συχνότητα και ένταση των τικ μεταβάλλονται και μπορούν να κατασταλούν για σύντομα διαστήματα με προσπάθεια.
- Ποιους επηρεάζουν και γιατί συμβαίνουν
Οι διαταραχές τικ εμφανίζονται κατά βάση στην παιδική ηλικία, με μέση ηλικία έναρξης 4-6 ετών και κορύφωση στα 10-12 έτη. Το σύνδρομο Tourette επηρεάζει περίπου 3-8 παιδιά ανά 1.000, και είναι σημαντικά συχνότερο στα αγόρια (αναλογία 2:1 έως 4:1).
Οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι:
- Γενετικοί: Οικογενειακή προδιάθεση, γονιδιακές μεταλλάξεις και σπάνιοι γενετικοί πολυμορφισμοί.
- Περιγεννητικοί: Χαμηλό βάρος γέννησης, κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη, αυξημένη ηλικία πατέρα, επιπλοκές τοκετού.
- Νευροφυσιολογικοί: Δυσλειτουργία κυρίως στα νευρωνικά κυκλώματα μεταξύ μετωπιαίου φλοιού, βασικών γαγγλίων και θαλάμου
Παράγοντες όπως άγχος, έντονη διέγερση ή κόπωση επιδεινώνουν την εμφάνιση των τικ.
- Πώς επηρεάζουν τη λειτουργικότητα στην καθημερινότητα
Η επίδραση των διαταραχών τικ στη λειτουργικότητα ποικίλει ανάλογα με τη βαρύτητα:
- Τα ήπια τικ συχνά δεν προκαλούν σημαντική ενόχληση ή δυσλειτουργία.
- Τα μέτρια ή σοβαρά τικ μπορεί να οδηγήσουν σε:
- Δυσκολίες στη μάθηση ή στην εργασία, ειδικά όταν τα τικ είναι διαρκή ή θορυβώδη,
- Κοινωνική απόρριψη ή εκφοβισμό, ιδίως στην παιδική ηλικία,
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και ψυχολογική επιβάρυνση,
- Διαταραχές σχέσεων και απομόνωση,
- Φυσικές κακώσεις (σπανιότερα) από επαναλαμβανόμενες κινήσεις (π.χ. τραυματισμοί από head jerks ή self-hitting).
Η συννοσηρότητα με ADHD, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), άγχος, κατάθλιψη ή διαταραχές συμπεριφοράς επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής και απαιτεί πολυπαραγοντική παρέμβαση.
- Διάκριση από άλλες μορφές
Οι διαταραχές τικ πρέπει να διαφοροδιαγιγνώσκονται από:
- Κινητικές διαταραχές νευρολογικής αιτιολογίας (π.χ. μυοκλονίες, δυστονίες),
- Ιδεοψυχαναγκαστικές κινήσεις (compulsions): έχουν εσωτερική λογική και σχετίζονται με συγκεκριμένες ιδεοληψίες, σε αντίθεση με τα ακαθόριστα, σύντομα και ασυνείδητα τικ,
- Αυτιστικό φάσμα, όπου οι στερεοτυπίες είναι πιο ρυθμικές και λιγότερο παροδικές,
- Στερεοτυπική Κινητική Διαταραχή, η οποία εμφανίζεται νωρίτερα, έχει διαφορετική ποιότητα κινήσεων και συνδέεται συχνότερα με νοητική αναπηρία,
- Φαρμακευτικώς επαγόμενες κινήσεις, ιδίως με χρήση ψυχοδιεγερτικών ή αντιψυχωσικών φαρμάκων.
Το κριτήριο της διάρκειας και η φύση των τικ (κινητικά/φωνητικά, πολλαπλά ή μεμονωμένα, διάρκεια > ή <1 έτους) καθορίζουν τον σωστό διαγνωστικό προσδιορισμό.
Αν εσύ ή το παιδί σου βιώνετε τικ, να ξέρεις πως δεν πρόκειται για «κακή συνήθεια» ή «αδυναμία χαρακτήρα», αλλά για μια νευροαναπτυξιακή συνθήκη που συχνά υποχωρεί ή βελτιώνεται με την ηλικία — και που αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με κατάλληλη στήριξη. Η έγκαιρη αναγνώριση, η ενσυναισθητική προσέγγιση και η στοχευμένη παρέμβαση μπορούν να μεταμορφώσουν τη ζωή. Και πάνω από όλα: κάθε άνθρωπος αξίζει να νιώθει αποδεκτός, χωρίς να ντρέπεται για κάτι που δεν μπορεί να ελέγξει. Δεν χρειάζεται να ζεις στη σιωπή ή στο άγχος — είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε, να κατανοήσουμε και να σταθούμε δίπλα σου.
Συχνές Ερωτήσεις
Πριν κάνεις το πρώτο βήμα
Οι συνεδρίες κλείνονται μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας για να διασφαλιστεί η κατανόηση του θεραπευτικού αιτήματος και η διαθεσιμότητα των θεραπευτών.
Ναι! Οι συνεδρίες μας πραγματοποιούνται τόσο δια ζώσης στη Θεσσαλονίκη όσο και online, ώστε να έχετε πρόσβαση από οπουδήποτε.
Αν νιώθεις ότι κάτι σε δυσκολεύει, αν επαναλαμβάνεις μοτίβα που σε φθείρουν ή αν θέλεις να βελτιώσεις τις σχέσεις σου, η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει.
Κάθε workshop μας έχει σαφείς θεματικές. Αν δεν είσαι σίγουρος, μπορείς να μας ρωτήσεις και θα σε καθοδηγήσουμε.