Έχεις νιώσει ποτέ ότι, παρά τις επιτυχίες σου, δεν αξίζεις πραγματικά; Ότι κάποια στιγμή οι άλλοι θα ανακαλύψουν πως “δεν είσαι όσο καλός νομίζουν”; Αν ναι, ανήκεις στην μεγάλη πλειοψηφία! Αυτή η εσωτερική αμφιβολία είναι γνωστή ως Σύνδρομο του Απατεώνα και αγγίζει σε διαφορετική ένταση ανθρώπους από κάθε ηλικία και επαγγελματικό επίπεδο – από φοιτητές μέχρι έμπειρους ηγέτες.

Αλλά γιατί το μυαλό μάς παγιδεύει έτσι; Είναι πραγματικότητα ή μια γνωστική διαστρέβλωση που μας σαμποτάρει; Σε αυτό το άρθρο θα ανακαλύψεις γιατί συμβαίνει, πώς μας επηρεάζει και τι μπορούμε να κάνουμε για να το ξεπεράσουμε.

Τι Είναι το Σύνδρομο του Απατεώνα (Impostor Syndrome);

Το Σύνδρομο του Απατεώνα  είναι η πεποίθηση ότι η επιτυχία μας δεν οφείλεται στις ικανότητές μας αλλά σε εξωτερικούς παράγοντες όπως η τύχη, οι συγκυρίες ή η “ευγενική αυταπάτη” των άλλων. Ακόμα και όταν έχουμε αντικειμενικά επιτεύγματα, νιώθουμε ότι δεν τα δικαιούμαστε, ότι δεν είμαστε αρκετά άξιοι για αυτά.

 Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 70-80% των ανθρώπων βιώνουν αυτό το συναίσθημα κάποια στιγμή στη ζωή τους. Δεν σχετίζεται με την πραγματική ικανότητα αλλά με τον τρόπο που ερμηνεύουμε τον εαυτό μας και τις εμπειρίες μας.

Ποιοι Επηρεάζονται Περισσότερο;

Αν και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε, το σύνδρομο του απατεώνα συναντάται συχνότερα σε:

Άτομα με υψηλές επιδόσεις που θέτουν υπερβολικά υψηλά στάνταρ και αδυνατούν να αναγνωρίσουν την αξία όσων καταφέρνουν.

Γυναίκες και μέλη μειονοτήτων, που συχνότερα βιώνουν κοινωνικές προσδοκίες ή προκαταλήψεις που τους κάνουν να αισθάνονται ότι πρέπει διαρκώς να αποδεικνύουν την αξία τους.

Νέους επαγγελματίες που εισέρχονται σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα και αμφισβητούν αν ανήκουν πραγματικά εκεί κι αν μπορούν να αντεπεξέλθουν.

Επιτυχημένους ηγέτες που, παρά τη φαινομενική τους αυτοπεποίθηση, φοβούνται ότι δεν είναι “αρκετοί” για τον ρόλο τους.

Οι 5 Κρυφές Μάσκες του Συνδρόμου του Απατεώνα

Ο Τελειομανής
Πιστεύει ότι κάθε λάθος ισοδυναμεί με αποκάλυψη της “αναξιότητάς” του, επιδιώκοντας διαρκώς το άψογο.

Ο Superman/ η Superwoman
Υπερφορτώνεται με δουλειά και ευθύνες για να αποδείξει ότι είναι “αρκετός”, καταλήγοντας συχνά σε εξουθένωση.

Το Φυσικό Ταλέντο
Νιώθει ανεπαρκής αν κάτι απαιτεί προσπάθεια γιατί έχει συνδέσει την αξία με την “εύκολη” επιτυχία.

Ο Μοναχικός Λύκος
Αποφεύγει να ζητήσει βοήθεια, πιστεύοντας ότι αν το κάνει θα φανερωθεί η “αδυναμία” του.

Ο Ειδικός
Πιστεύει ότι δεν ξέρει ποτέ αρκετά και ζει με τον φόβο ότι κάποιος θα “εκθέσει” την άγνοιά του.

Πώς το Σύνδρομο του Απατεώνα Μας Επηρεάζει;

Αναβάλλουμε ευκαιρίες που θα μπορούσαν να μας αναδείξουν, φοβούμενοι ότι θα “αποκαλυφθούμε”.

Υποτιμούμε τον εαυτό μας, αγνοώντας ή υποβαθμίζοντας τα προσωπικά μας επιτεύγματα.

Ζούμε με χρόνιο άγχος, ακόμα κι όταν όλα δείχνουν να πηγαίνουν καλά εξωτερικά.

Αποφεύγουμε προκλήσεις, μένοντας στη “ζώνη ασφαλείας” για να μην ρισκάρουμε την αίσθηση αποτυχίας.

Πώς να Ξεπεράσουμε το Σύνδρομο του Απατεώνα

Αναγνώριση της γνωστικής διαστρέβλωσης
Κατανόησε ότι το συναίσθημα δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα αλλά μια στρεβλωμένη αυτοεικόνα.

Ανατροπή της εσωτερικής κριτικής
Παρατήρησε τις αρνητικές σκέψεις σου και απάντησέ τες με ρεαλιστικές υπενθυμίσεις των επιτευγμάτων σου.

Καταγραφή επιτυχιών και ανατροφοδότησης
Δημιούργησε ένα “ημερολόγιο επιτευγμάτων” ή φύλαξε θετικά σχόλια και επιβεβαιώσεις από άλλους, για να ανατρέχεις σε αυτά στις στιγμές αμφιβολίας.

Αποδοχή της ανθρώπινης ατέλειας
Κανείς δεν ξέρει τα πάντα, ούτε είναι τέλειος. Η ατέλεια δεν αναιρεί την αξία ή τη θέση σου.

Ανοιχτή συζήτηση με ανθρώπους εμπιστοσύνης
Μοιράσου αυτά που νιώθεις. Πολλοί που θαυμάζεις έχουν πιθανότατα νιώσει το ίδιο! Το μοίρασμα διαλύει τη μοναξιά του “απατεώνα”.

Ψυχοθεραπευτική διαδικασία

Μέσα από το ψυχοθεραπευτικό ταξίδι έχεις τη δυνατότητα να δεις σε βάθος όλα όσα σε κρατούν πίσω και να βάλεις πίσω σου την επικριτική φωνή που σε βασανίζει.

Το Σύνδρομο του Απατεώνα είναι μια εσωτερική αφήγηση, όχι η πραγματικότητα. Κάθε επιτυχία σου είναι αποτέλεσμα προσπαθειών, γνώσεων και εμπειριών – όχι τύχης ή “απάτης”. Ίσως ήρθε η ώρα να σταματήσεις να περιμένεις να σε “ξεσκεπάσουν” και να αρχίσεις να αναγνωρίζεις ότι ανήκεις εκεί που είσαι. Γιατί, στην πραγματικότητα, το έχεις ήδη κερδίσει.