1. Τι είναι και πώς εκδηλώνεται

Η Διαταραχή Επινόησης Συμπτωμάτων χαρακτηρίζεται από εσκεμμένη κατασκευή ή πρόκληση ιατρικών ή ψυχολογικών συμπτωμάτων, είτε στον ίδιο τον εαυτό είτε σε κάποιο άλλο άτομο, χωρίς την παρουσία εξωτερικού κινήτρου (π.χ. οικονομικό όφελος, απαλλαγή από υποχρεώσεις).

Υπάρχουν δύο βασικές μορφές:

• Factitious Disorder Imposed on Self (επινοημένη διαταραχή στον εαυτό): 
  • Το άτομο παρουσιάζει τον εαυτό του ως ασθενή, με ψεύτικα ή προκαλούμενα συμπτώματα
  • Προσέρχεται σε ιατρικές υπηρεσίες αναζητώντας θεραπείες και επεμβάσεις
• Factitious Disorder Imposed on Another (παλαιότερα γνωστή ως διαταραχή Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου): 
  • Το άτομο προκαλεί ή επινοεί ασθένειες σε κάποιον άλλον (π.χ. παιδί, ηλικιωμένο, κατοικίδιο)
  • Παρουσιάζει το θύμα ως άρρωστο, προκαλώντας έτσι περιττές ιατρικές παρεμβάσεις

Η διάγνωση απαιτεί:

• Αποδεδειγμένη εξαπάτηση, δηλαδή εσκεμμένη παραποίηση ή πρόκληση συμπτωμάτων
• Απουσία εξωτερικού οφέλους, γεγονός που τη διαχωρίζει από την προσποίηση (malingering)

2. Ποιους επηρεάζει και γιατί συμβαίνει

Η διαταραχή συνήθως ξεκινά στην πρώιμη ενήλικη ζωή, συχνά μετά από νοσηλεία ή εμπειρία ασθένειας.

Προδιαθεσικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες:

• Ιστορικό ψυχολογικού ή σωματικού τραύματος στην παιδική ηλικία
• Διαταραχές προσωπικότητας (κυρίως οριακή ή αντικοινωνική)
• Έντονη ανάγκη για προσοχή, φροντίδα ή αίσθηση σημαντικότητας
• Παλαιότερες εμπειρίες ως ασθενής ή φροντιστής
• Ανεπίλυτες ψυχολογικές συγκρούσεις που εκφράζονται μέσω σωματικής νόσου

Όταν επιβάλλεται σε άλλον (π.χ. παιδί), το κίνητρο είναι συχνά η έμμεση επιβράβευση που προκύπτει από τον ρόλο του “ήρωα φροντιστή”.