Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας (Paranoid Personality Disorder)
- Τι είναι και πώς εκδηλώνεται
Η Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από διάχυτη καχυποψία και δυσπιστία προς τους άλλους, με τάση να ερμηνεύονται τα κίνητρα των άλλων ως κακόβουλα, χωρίς επαρκή αντικειμενικά στοιχεία. Το μοτίβο αυτό αρχίζει από την πρώιμη ενήλικη ζωή και εμφανίζεται σε ποικίλα πλαίσια (εργασία, κοινωνικές σχέσεις, οικογένεια).
Για τη διάγνωση απαιτούνται τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω:
- Υποψίες χωρίς επαρκή λόγο ότι οι άλλοι τον/την εκμεταλλεύονται, βλάπτουν ή εξαπατούν.
- Εμμονή με αδικαιολόγητες αμφιβολίες για την πίστη ή αξιοπιστία φίλων και συνεργατών.
- Δισταγμός να εμπιστευτεί άλλους, λόγω φόβου ότι θα χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες εναντίον του/της.
- Διαστρέβλωση αθώων σχολίων ή γεγονότων, τα οποία ερμηνεύονται ως απειλητικά ή υποτιμητικά.
- Διατήρηση μακροχρόνιων μνησικακιών – δυσκολία στη συγχώρεση.
- Ευαισθησία σε σχόλια – γρήγορη αντίδραση θυμού ή αντεπίθεσης σε φανταστικές προσβολές.
- Υποψίες χωρίς βάσεις περί απιστίας του/της συντρόφου.
Το άτομο μπορεί να δείχνει εξωτερικά ήρεμο, αλλά λειτουργεί με συνεχή εσωτερική επαγρύπνηση, αναζητώντας “απειλές” και επιβεβαιώνοντας τις προκατειλημμένες πεποιθήσεις του περί κακοβουλίας των άλλων.
Λάβε την υποστήριξη που σου ταιριάζει.
Πάρε έως και 30% ΕΚΠΤΩΣΗ στην πρώτη σου συνεδρία
Καμία αλλαγή δεν έρχεται με πίεση. Ο άνθρωπος αλλάζει μόνο όταν είναι έτοιμος.
Αν είσαι κάτω των 18 ετών και νιώθεις ότι χρειάζεσαι υποστήριξη, σου αξίζει να ακουστείς και να φροντιστείς. Για να μπορέσουμε να σου σταθούμε με τον τρόπο που χρειάζεται, χρειαζόμαστε πρώτα τη συγκατάθεση ενός γονέα ή κηδεμόνα. Σε ευχαριστούμε που μας εμπιστεύεσαι.
- Ποιους επηρεάζει και γιατί συμβαίνει
Η επικράτηση της παρανοειδούς διαταραχής προσωπικότητας στον γενικό πληθυσμό υπολογίζεται περίπου στο 2.3%–4.4%. Είναι συχνότερη στους άνδρες και μπορεί να διαφαίνεται από την παιδική ή εφηβική ηλικία μέσα από κοινωνική απόσυρση, ιδιοσυγκρασιακές σκέψεις, ευαισθησία ή επιδόσεις κάτω του μέσου όρου.
Παράγοντες κινδύνου:
- Γενετική συγγένεια με σχιζοφρένεια ή παραληρητική διαταραχή (διωκτικού τύπου).
- Ψυχολογικές εμπειρίες πρώιμης απόρριψης, τιμωρίας ή ψυχολογικής κακοποίησης.
- Μαθημένες προσδοκίες κακομεταχείρισης, συχνά μέσω αυστηρών, ελεγκτικών γονικών προτύπων.
Προσοχή απαιτείται σε πολιτισμικές παρανοήσεις: άτομα από μειονοτικές ή περιθωριοποιημένες ομάδες ενδέχεται να εμφανίζουν καχυποψία λόγω κοινωνικών εμπειριών διάκρισης ή αποκλεισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ψυχοπαθολογία.
- Πώς επηρεάζει τη λειτουργικότητα στην καθημερινότητα
Η δυσπιστία και η εσωτερική καχυποψία διαβρώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής:
- Διαταραχή στις διαπροσωπικές σχέσεις (φίλοι, συνεργάτες, σύντροφοι).
- Δυσκολία συνεργασίας στην εργασία – συχνά υπάρχουν προβλήματα με ανώτερους ή συναδέλφους.
- Έλλειψη συναισθηματικής σύνδεσης – το άτομο συχνά χαρακτηρίζεται ως ψυχρό, σκληρό ή επιθετικό.
- Αυξημένη συγκρουσιακή συμπεριφορά ή υπεραμυντική στάση, που αποξενώνει τους γύρω του.
- Νομικές εμπλοκές, καθώς το άτομο μπορεί να καταφεύγει σε διαμάχες, μηνύσεις ή παρανοϊκές καταγγελίες.
Τα άτομα συχνά αντιδρούν έντονα σε κριτική, είναι υπερβολικά αυτάρκη, χρειάζονται έλεγχο επί των άλλων και αποφεύγουν βαθύτερη σύνδεση. Η έλλειψη εμπιστοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση ή λειτουργική δυσφορία, ακόμη κι αν εξωτερικά διατηρούν “φυσιολογική” συμπεριφορά.
- Διάκριση από άλλες μορφές
Η Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας διαφέρει από:
- Σχιζοφρένεια ή παραληρητική διαταραχή: στις οποίες η καχυποψία συνδέεται με σαφές ψυχωσικό περιεχόμενο (παραληρήματα, ψευδαισθήσεις).
- Διπολική ή Καταθλιπτική Διαταραχή με ψυχωτικά στοιχεία: όπου η παρανοϊκή σκέψη είναι μέρος του επεισοδίου.
- Νευρολογικές παθήσεις: π.χ. επιληψία κροταφικού λοβού, όπου μπορεί να εμφανιστεί παρανοϊκή συμπεριφορά.
- Άλλες διαταραχές προσωπικότητας: π.χ. η Σχιζοειδής ή Σχιζότυπη προσωπικότητα μοιράζονται κοινωνική απόσυρση, αλλά χωρίς έντονη καχυποψία.
Η διαταραχή διαφέρει επίσης από λογικές, αλλά επώδυνες εμπειρίες καχυποψίας σε τραυματικά ή μειονοτικά πλαίσια, που μπορεί να παρερμηνευτούν ως παρανοϊκές αλλά αποτελούν αντίδραση σε πραγματικές συνθήκες κοινωνικής απόρριψης ή καταπίεσης.
Η Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας δεν είναι απλώς ένα «καχύποπτο ταμπεραμέντο». Είναι μια βαθιά εσωτερικευμένη θεώρηση του κόσμου ως απειλητικού και εχθρικού. Και πίσω από αυτή την καχυποψία, κρύβεται φόβος εγκατάλειψης, αίσθημα τρωτότητας και ανάγκη ελέγχου. Με σταθερή ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, ενσυναίσθηση και σταδιακή αναπλαισίωση, το άτομο μπορεί να ξαναχτίσει σιγά-σιγά εμπιστοσύνη στις σχέσεις και να νιώσει ασφαλές χωρίς άμυνες και επιθέσεις.
Συχνές Ερωτήσεις
Πριν κάνεις το πρώτο βήμα
Οι συνεδρίες κλείνονται μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας για να διασφαλιστεί η κατανόηση του θεραπευτικού αιτήματος και η διαθεσιμότητα των θεραπευτών.
Ναι! Οι συνεδρίες μας πραγματοποιούνται τόσο δια ζώσης στη Θεσσαλονίκη όσο και online, ώστε να έχετε πρόσβαση από οπουδήποτε.
Αν νιώθεις ότι κάτι σε δυσκολεύει, αν επαναλαμβάνεις μοτίβα που σε φθείρουν ή αν θέλεις να βελτιώσεις τις σχέσεις σου, η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει.
Κάθε workshop μας έχει σαφείς θεματικές. Αν δεν είσαι σίγουρος, μπορείς να μας ρωτήσεις και θα σε καθοδηγήσουμε.